Porady i wskazówki dla organizatorów

Co może być tematem cyfrowych narracji?

Przyjęło się, że narracje cyfrowe mają osobisty charakter. Opowiadają o przeżyciach twórcy lub prezentują określone wspomnienie, sylwetkę konkretnej osoby. Digital Storytelling Cookbook wyróżnia kilka rodzajów osobistych historii:

• o kimś istotnym (historie postaci, wspomnieniowe, przygodowe, historie o osiągnięciach),
• o moim miejscu,
• o działaniach, zainteresowaniach,
• inne osobiste historie (historie o wyzdrowieniu, historie miłosne, historie odkryć).

Czy narracje cyfrowe mogą być przygotowywane przez grupę?

Jak najbardziej. O ile osobisty, subiektywny charakter jest jednym ze sposobów prowadzenia cyfrowych narracji, to w grupie również można opowiadać historie, na przykład dotyczące właśnie grupy. Można również zebrać grupę osób opowiadających swoją wersję określonej historii, pokazujących, czym się zajmują w życiu, gdzie żyją, co dla nich znaczy określony symbol, jak rozumieją pojęcia. Chociaż promotorzy digital storytellingu stawiają narracjom pewne warunki, podobnie jak w wypadku booksprintu czy medialabu, można twórczo podchodzić do wdrażania tych koncepcji i ich rozwijania.

Jak i co przygotować przed rozpoczęciem pracy z digital storytellingiem?

Niezbędny jest przede wszystkim temat. Jeśli już jest określony, przydałby się plan działania obejmujący to, co chcemy osiągnąć, do kogo kierujemy przekaz, jak zamierzamy zgromadzić materiały, jakie narzędzia wybierzemy do poszczególnych etapów pracy (jeśli chodzi o zbieranie materiałów, opracowanie ich, dogrywanie dźwięków – trzeba myśleć o narzędziach sprzętowych i oprogramowaniu). Ważne mogą być scenariusz i scenopis. Jeśli chcemy jak najlepiej przygotować narrację, warto solidnie zaprojektować jej przebieg i wygląd.

Z jakich narzędzi skorzystać, realizując cyfrowe narracje?

Narzędzia można podzielić ze względu na etapy pracy i konkretne zastosowania. Do przygotowania scenariusza wystarczy prosty edytor tekstu. Konstrukcja scenopisu wymaga nieco bardziej skomplikowanych narzędzi (chociaż przy odrobinie zaparcia wystarczy program do rysowania). W sieci można znaleźć aplikacje do przygotowywania scenopisu online. Można również wybrać darmowe i komercyjne oprogramowanie stacjonarne. Niezbędny będzie aparat, jeśli zamierzamy robić zdjęcia, kamera zaś będzie konieczna wtedy, gdy chcemy przygotować sceny filmowe. Warto pamiętać, że dzisiejsze smartfony pozwalają na robienie nie tylko zdjęć, ale i filmów w wysokiej rozdzielczości. Obróbka zdjęć i filmów wymaga oprogramowania – obecnie wiele zadań da się wykonać już w samym smartfonie lub za pomocą tabletu. Do nagrywania dźwięku w skrajnych wypadkach może posłużyć smartfon, ale lepszą jakość uzyskamy przy wykorzystaniu przenośnego rejestratora lub użyciu zewnętrznego mikrofonu. To tylko przykłady narzędzi, które można wykorzystać, w zależności od celu i skomplikowania projektu oraz od tego, czy praca ma charakter indywidualny czy grupowy (np. z podziałem obowiązków), należy zdecydować się na konkretne rozwiązania. Warto szukać, pytać osoby, które mają doświadczenie w określonych obszarach i mogą nam udzielić wsparcia.

Jak podzielić obowiązki przy grupowym tworzeniu narracji?

To również zależy od poziomu złożoności przygotowywanej opowieści. Jeśli przygotowujemy wszystko samodzielnie, musimy określić harmonogram działań i kolejność poszczególnych kroków. To samo będzie przydatne podczas pracy grupowej, bardziej jednak będziemy musieli dostosować zadania do tego, jak skomplikowany ma być projekt, ile osób zaangażuje się w pracę. Warto wybrać koordynatora lub koordynatorów, którzy będą czuwać nad tym, by projekt odpowiadał scenariuszowi i scenopisowi. Można taką osobę określić także mianem reżysera, jeśli będzie brała udział w powstawaniu materiałów wizualnych i dźwiękowych oraz czuwała nad montażem. Przydadzą się również fotograf, filmowiec, dźwiękowiec, montażysta, lektor. Oczywiście nie trzeba mieć kierunkowego wykształcenia, żeby objąć określoną funkcję. Nazwy są umowne, ważne jest, żeby dostosować obowiązki do umiejętności lub do zainteresowań i zmierzać do określonego celu.

Czy praca powinna być podzielona na etapy i jakie one powinny być?

Kolejna kwestia zależna od naszych zamiarów. Krótka narracja może być przygotowana w kilku krokach. Dłuższa, albo zbiór narracji, wymaga większej liczby działań. Warto dostosować naszą pracę do wyzwania. Niezbędny będzie harmonogram, uwzględniający odpowiedzialność określonych osób za kolejne lub równolegle prowadzone odcinki pracy. Wśród przykładowych etapów można wymienić: wybór tematu, wybór formy, planowanie pracy, podział obowiązków, gromadzenie materiałów, montaż i publikację.

Co zrobić, jeśli nie mamy możliwości nagrania głosu do narracji?

Wówczas można skorzystać ze środków zastępczych i przygotować napisy, które w filmie będą wyznaczać kolejne sceny, wskazywać ważne momenty, a może nawet zastępować pełnymi zdaniami głos lektora. Nie jest to rozwiązanie idealne, ale w niektórych sytuacjach pozwala na zachowanie większej kontroli nad tym, co chcemy przekazać za pomocą narracji.

Co zrobić, jeśli nie mamy możliwości zrobienia zdjęć lub nagrania filmu?

Można skorzystać z fotografii i grafik dostępnych na przykład na wolnych licencjach w internecie. Oprogramowanie do tworzenia filmów pozwala na kadrowanie zdjęć, robienie symulacji najazdu kamerą, oddalania itp. Filmy można zastąpić materiałami wideo znalezionymi w sieci. Również warto zwracać uwagę na prawo autorskie i licencjonowanie, zwłaszcza gdy zamierzamy upublicznić narrację lub wykorzystać ją na przykład jako część komercyjnej publikacji.

Czy narracje cyfrowe muszą mieć osobisty charakter i skupiać się na przykład na problemach konkretnych osób?

Podręczniki skłaniają się ku przedstawianiu historii ludzi, ich przeżyć miejsc i innych wątków, które wskazano w odpowiedzi na temat cyfrowych narracji. W części poświęconej konkretnym przypadkom tworzenia cyfrowych narracji można przeczytać, że do tematu narracji można podejść twórczo i korzystając z formy, opowiadać w inny, nietypowy dla samych narracji sposób. Co prawda będzie to wyjście poza konwencję, ale w formie odwołania do określonego sposobu opowiadania i korzystania z jego dorobku.