Dobro wspólne i domena publiczna

Adam Mickiewicz podaje przepis na staropolski bigos

W Panu Tadeuszu znajduje sięmy taki smaczny fragment:

Przecież i bez tych przypraw potrawą nie lada
Jest bigos, bo się z jarzyn dobrych sztucznie składa.
Bierze się doń siekana, kwaszona kapusta,
Która, wedle przysłowia, sama idzie w usta;
Zamknięta w kotle, łonem wilgotnym okrywa
Wyszukanego cząstki najlepsze mięsiwa;
I praży się, aż ogień wszystkie z niej wyciśnie
Soki żywne, aż z brzegów naczynia war pryśnie
I powietrze dokoła zionie aromatem.

Ten literacki przepis to dobry przykład do wyjaśnienia, czym jest domena publiczna (choć może nie do końca, jeśli zaczyna się to wyjaśniać jeszcze przed obiadem). Aby mówić o domenie publicznej, należy się odwołać do idei dobra wspólnego. Czy widzisz w tym fragmencie Pana Tadeusza jakieś dobro wspólne?

Myśliwski bigos to idea albo pewna procedura kulinarna, będąca dobrem wspólnym. Przywołany fragment Pana Tadeusza, który również niewątpliwie stanowi nasze wspólne dobro, jest natomiast twórczym wyrażeniem pewnej literackiej koncepcji, w której główną rolę gra polowanie i bigos właśnie (Pan Tadeusz, Księga czwarta). Z jednej strony mamy więc ideę, ogólny przepis, z drugiej – twórczy sposób wyrażenia tego przepisu przez narodowego wieszcza. Jeśli mamy się zajmować domeną publiczną, warto nauczyć się oddzielania idei od sposobów ich wyrażania. Dlaczego?

Domena publiczna w pewnym sensie kształtowana jest przez prawo autorskie: tam gdzie kończy się jego zasięg i kontrola, zaczyna się wolność korzystania ze wspólnych dóbr tradycji, wiedzy i kultury. Prawo autorskie nie zajmuje się ideami, chroni wyłącznie rozmaite twórcze sposoby ich wyrażania. Nawet jeśli wpadniesz na świetny pomysł (bez znaczenia, czy dotyczyć będzie tekstu piosenki czy prowadzenia biznesu), prawo autorskie chronić go będzie wyłącznie wówczas, jeśli zostanie w jakiś sposób wyrażony i zakomunikowany.