Internet bez ryzyka i metryki

W internecie bardzo łatwo umieszczać różne treści i wyrażać swoje opinie. Ma to dobre strony: każdy może się pochwalić świetnym przepisem na ciasto albo podpowiedzieć innym, gdzie w jego okolicy można kupić najlepszy sprzęt wędkarski. Ty też możesz dzielić się swoją wiedzą, odpisując na pytania innych osób lub tworząc bloga o czymś, na czym dobrze się znasz. Dzięki ułatwionej komunikacji w internecie powstało dziennikarstwo obywatelskie, bo każdy może bez trudu przekazywać lokalne informacje mediom. Powstało też nieskończenie wiele stron, z których możemy czerpać wiedzę na najróżniejsze tematy.

Na co warto uważać?

Łatwość dzielenia się opiniami i wiedzą ma też swoje złe strony. Ponieważ każdy może umieścić w sieci dowolne treści, możliwe, że trafisz na informacje nieprawdziwe lub błędne.
Ważne, żebyś zwracał(-a) uwagę na źródła, z których korzystasz. Tak jak w codziennym życiu: piekąc ciasto, wolimy uwierzyć w rady pani Krysi, która jest mistrzem pieczenia, niż w rady nieznanej pani z przystanku, tak samo szukając informacji w internecie, łatwiej nam uwierzyć fachowcom udzielającym rad na stronach poważnych instytucji lub osobom powołującym się na wiarygodne źródła, niż pierwszym lepszym internautom, komentującym coś na stronie WWW.

Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom.

Wikipedia to internetowa encyklopedia, która jest tworzona przez internautów. Często autorzy haseł specjalizują się w konkretnej dziedzinie, ale niekoniecznie są to osoby naukowo zajmujące się daną tematyką. Czytając hasła w Wikipedii, zwróć uwagę na kilka szczegółów, które podpowiedzą Ci, czy przeglądany artykuł jest dobrze przygotowany merytorycznie.

Spis treści

Pierwsza rzecz, której warto się przyjrzeć, to spis treści. W artykule przedstawionym na ilustracji jest on bardzo rozbudowany. Każda pozycja ma wiele podkategorii. Widać, że osoba, która przygotowywała ten artykuł, zadała sobie trud uporządkowania i opisania bardzo wielu informacji, dotyczących osiągnięć sportowca.

Przypisy i bibliografia

Kolejna rzecz, na którą powinieneś zwrócić uwagę, to przypisy i bibliografia. Czy jest możliwe, by ktoś po prostu znał wszystkie te szczegóły? To mało prawdopodobne. Aby mieć pewność, że nie popełni błędu, autor powinien sprawdzać publikowane informacje w literaturze fachowej lub prasie. Na końcu dobrego artykułu powinien się znaleźć spis wszystkich źródeł, z których autor czerpał informacje. Na zamieszczonej ilustracji widać tylko fragment długiej listy fachowych stron internetowych oraz wydawnictw drukowanych, na które autor się powołuje.

Artykuł na medal

Na samej górze strony umieszczony został znaczek medalu.

Co to oznacza? Osoby tworzące Wikipedię wzajemnie czytają swoje hasła, oceniając ich jakość. Jeśli artykuł został dobrze przygotowany, może otrzymać odznaczenie dobrego artykułu lub artykułu na medal. Dotyczy to niewielkiej liczby artykułów, jednak znajdując taki symbol, możesz być pewny(-a), że warto poświęcić czas na jego uważną lekturę.

Uzupełnienie źródeł

Zdarza się, że autor po przygotowaniu roboczej wersji artykułu, więcej do niego nie wraca. Możesz wtedy zobaczyć na samym początku czytanego hasła ostrzeżenie, które powinno wzmocnić Twoją czujność: „Artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji”. Nie wiadomo, czy autor po prostu nie zdążył wpisać pozycji, z których korzystał, tworząc artykuł, czy też podane informacje usłyszał od kogoś i nie sprawdził ich wiarygodności. Mając przed sobą artykuł z taką adnotacją, lepiej poszukaj informacji na dany temat gdzieś indziej.

Co warto robić, by mieć pewność, że znalezione w internecie treści są wiarygodne?

• zwróć uwagę na to, kto jest autorem tekstu;
• sprawdź, czy autor jest anonimowy; czy jest przedstawicielem jakiejś instytucji;
• sprawdź, czy autor powołuje się na źródła i jakie to są źródła;
• szukając interesujących Cię informacji w wyszukiwarce, porównaj kilka różnych stron i sprawdź rozbieżności;
• korzystaj ze stron przygotowanych przez profesjonalistów.

Często, gdy szukasz w internecie informacji na konkretny temat, pokazują Ci się strony forów dyskusyjnych, na których ktoś szukał już odpowiedzi na podobne pytania. Forum dyskusyjne to rodzaj strony internetowej umożliwiającej wymianę opinii dowolnej grupie internautów. Do zapisu tej dyskusji mogą mieć dostęp tylko członkowie danej grupy (forum zamknięte) lub wszyscy internauci, bez konieczności logowania się (forum otwarte).

Podobnie jednak jak w wypadku innych stron internetowych, musisz pamiętać, że nie każdy, kto wypowiada się w sieci, robi to mądrze i fachowo – dlatego warto znać zasady, które pomogą Ci ocenić wiarygodność znalezionych informacji.

Szukaj forum tematycznego

W ramach dużych serwisów informacyjnych, takich jak Onet czy Wirtualna Polska, działają fora dyskusyjne dotyczące bardzo różnych tematów. Ponieważ odbiorców takich stron jest wielu, także z forum korzystają rzesze użytkowników. Choć bywa również tak, że forum jest tworzone przez małą grupę osób zainteresowanych jakimś tematem (np. forum ornitologiczne czy wędkarskie). Takie fora zwykle skupiają mniejszą liczbę użytkowników, którzy dzięki częstym dyskusjom zdążyli się już dobrze poznać. Można szybko się zorientować, kto jest ekspertem w jakiej dziedzinie. Jeśli zależy Ci na sprawdzonych informacjach, lepiej poszukaj forum tematycznego – tam potrzebne wiadomości znajdziesz szybciej niż na forach zajmujących się wszystkimi tematami równocześnie.

Sprawdź, kto wypowiada się na forum – fachowcy czy przypadkowe osoby

Gdy czytasz dyskusję na forum, na którym jesteś pierwszy raz, możesz sprawdzić na kilka sposobów, kim są wypowiadające się osoby.

Większość forów opisuje uczestników, określając ich aktywność, np. stały bywalec, początkujący, wyga. Czasem też podawana jest liczba wpisów (postów), które użytkownik do tej pory opublikował. Jeśli ktoś nie jest zarejestrowany na forum i wypowiada się jako gość albo dopiero zaczyna z niego korzystać, traktuj jego wpisy z rezerwą.

Na co warto zwrócić uwagę, by upewnić się, że znalezione na forum treści są wiarygodne?

• zastanów się, z jakiego forum korzystasz – czy jest to forum tematyczne, gromadzące pasjonatów, czy ogólne;
• sprawdź, czy forum jest związane z jakąś organizacją lub instytucją;
• sprawdź, kto jest autorem wpisu, czy osoba ta często się wypowiada na tym forum, a może jest początkująca;
• przeczytaj cały wątek i sprawdź, czy rozmówcy są zgodni, czy też są między nimi różnice zdań.

Dużo już mówiliśmy o tym, jak łatwo umieszczać w sieci różnorodne treści. Niestety łączy się z tym jeszcze jedno zjawisko – hejtowanie. Poczucie anonimowości i swobody prowokuje niektórych internautów do komentowania, oceniania innych w niekulturalny, a czasem wręcz brutalny sposób. To zjawisko przybiera w internecie różne formy.

Komentarze

Zdarza się, że w serwisach internetowych lub w portalach użytkownicy komentują w nienawistny sposób różne treści. Czasem zaczyna się od żartu, ale inne osoby, podchwytując wątek, zaczynają dodawać coraz ostrzejsze wypowiedzi.

Przykład komentarzy pod zdjęciem z portalu Facebook

Jak przeciwdziałać takim zachowaniom? Przede wszystkim nie należy samemu dodawać kolejnego obraźliwego komentarza. Wysyp takich internetowych złośliwości może być bardzo bolesny dla ich adresata i nawet przybrać formę cyberprzemocy. Jeżeli jest taka możliwość, zgłoś obraźliwy komentarz administratorowi portalu – powinien go usunąć.

Memy

Szczególnym rodzajem komentarzy hejterskich są tzw. memy. Co to takiego? Mem to rodzaj treści, której charakterystyczną cechą jest to, że jest chwytliwa i dzięki temu szybko się rozpowszechnia przez powielanie lub modyfikowanie. Memy występują pod postacią obrazków, filmików lub zdań. Niezależnie od formy ich głównym celem jest jak największa popularność. Niektóre z nich mają charakter hejterski – mają ośmieszać lub znieważać ich bohatera.

przykład memu

Jak reagować, gdy spotkamy się z hejtowaniem?

• jeśli ktoś w sposób wulgarny komentuje jakieś zdarzenie, nie wdawaj się z nim w dyskusję;
• nie odpowiadaj agresją na agresję;
• wyrażaj własne sądy jedynie w kulturalnej formie;
• unikaj takich miejsc w sieci, gdzie uczestnicy nie potrafią dyskutować w kulturalny sposób;
• nie udostępniaj memów, które mają charakter hejtu;
• jeśli autorem hejtu jest znana Ci osoba, reaguj! Niech wie, że nie zgadzasz się z takim zachowaniem.

Jeśli hejt jest skierowany przeciw konkretnej osobie lub grupie

• zgłoś niewłaściwe treści administratorowi lub moderatorowi serwisu; większość serwisów ma wbudowaną możliwość przesłania do administratora lub moderatora treści, które naszym zdaniem szerzą mowę nienawiści, są agresywne lub naruszają czyjeś prawa.

Zgłoszenie postu prywatnego użytkownika na Facebooku

Zgłoszenie strony na Facebooku

Cyberprzemoc – to stosowanie przemocy, nękanie, wyśmiewanie kogoś z wykorzystaniem internetu oraz przekazu elektronicznego (e-maili, SMS-ów, forów dyskusyjnych, portali społecznościowych). Może być połączone z równoczesnym stosowaniem przemocy w bezpośredniej, zwykłej relacji. Może mieć charakter zbiorowego nękania jednej osoby przez grupę osób.

Forum dyskusyjne – miejsce na stronie WWW, gdzie osoby o podobnych zainteresowaniach mogą ze sobą dyskutować i dzielić się wiedzą. Zapis dyskusji jest dostępny dla innych internautów. Na forum panują określone zasady, często jest wyznaczona osoba (moderator), która sprawuje pieczę nad tym, by dyskusja przebiegała w zgodnej atmosferze. Część forów skupia wokół siebie specjalistów w danej dziedzinie, którzy znajdą się nie tylko z internetu.

Hejtowanie (hate ‘nienawidzić’) – zjawisko w internecie polegające na wyrażaniu przez niektóre osoby w otwarty sposób niechęci lub nienawiści do osoby, grupy, zjawiska w sposób agresywny i często wulgarny, także anonimowo. Przybiera różne formy: od negatywnych, ośmieszających lub znieważających komentarzy na forach, po tworzenie stron wyrażających nienawiść do osób lub grup.

Wikipedia – internetowa encyklopedia tworzona przez internautów, mająca wersje w wielu językach. Oparta jest na zasadzie wolności zgromadzonych w niej treści. Każdy ma możliwość zaangażowania się w tworzenie nowych haseł. Artykuły są sprawdzane przez inne osoby tworzące treści w danej kategorii tematycznej, dzięki czemu możemy sprawdzić, czy artykuł jest rzetelnie przygotowany. Każdy artykuł ma też dostępną listę źródeł, które zostały wykorzystane do jego tworzenia, dzięki czemu łatwiej możemy ocenić jego fachowość.